Tekst stanowi elementy rozdziału książki Juliane Kaminski, Sarah Marshall-Pescini, The Social Dog: Behavior and Cognition.
Preferencja łapy i jej implikacje do zdolności poznawczych u psów.
Preferencja używania jednej z przednich łap u psów (zwana preferencją łapy) była badana w różnorakich próbach motorycznych takich jak ściąganie kawałka taśmy naklejonej na psi nos (Quaranta i inni 2004), ściąganie płachty materiału z głowy, wyciąganie jedzenia z pojemnika (Wells, 2003) czy z zabawki Kong (Branson & Rogers, 2006). Preferencja łapy ma szereg powiązań z dobrostanem psów ponieważ istnieje szereg dowodów wskazujących, że psy preferujące używanie prawej lub lewej łapy mają różnie działający system immunologiczny (Quaranta i inni 2006, 2008).
Jednak relatywnie mało badań było prowadzonych w kierunku potencjalnego określenia zależności pomiędzy preferencją łapy a reaktywnością czy zdolnościami poznawczymi. Wśród nich są takie, które wskazują, że psy o słabszej preferencji łapy badanej w zadaniach polegających na wydobyciu jedzenia z zabawki prezentują silniejsze reakcje na dźwięki burzy i fajerwerków odtwarzane z nagrania. Potwierdza to hipotezę o większej reaktywności psów o mniejszej specjalizacji półkulowej (Branson & Rogers, 2006). Zgodnie z tym, psy trenowane do agility, o słabszej preferencji łapy, są bardziej podatne na rozproszenia, a co za tym idzie mają większe opóźnienia w wykonaniu reakcji, o którą prosi właściciel naprowadzając psa na przeszkodę, kiedy znajduje się ona w lewym polu widzenia psa (Siniscalchi i inni, 2013b). Unaocznia to interferencję między analizą informacji przestrzennej, która potrzebna jest do wykonania zadań w agility a analizą wizualną o wysokim stopniu pobudzenia emocjonalnego (np. widok właściciela), gdzie obie są pod kontrolą prawej półkuli.
Słaba lateralizacja może oznaczać, że półkula mająca mniejsze możliwości/zdolności powstrzymuje aktywność drugiej. Poza osłabionymi zdolnościami uczestniczy w dwóch zadaniach jednocześnie (Rogers i inni 2004; Dharmaretnam &Rogers 2005), tak że zwierzę nie jest w stanie powstrzymać odpowiedzi prawej półkuli, po tym jak została już wywołana (tak jak w przypadku psów z eksperymentu omijania przeszkody przed atakiem) i odwrotnie, w zależności od kontekstu (Rogers, 2010). Wyniki te korespondują również z rezultatami badań Batt'a i kolegów (2009), w wyniku których stwierdził, że psy z silniejszą lateralizacją w używaniu łapy w teście wydobywania smakołyków z Konga, są też pewniejsze siebie i spokojniejsze w sytuacji ekspozycji na nowe bodźce i nieznajome środowisko.
Negatywny i pozytywny nastrój mogą podlegać aktywności odpowiednio prawej i lewej półkuli. Pasuje to do hipotezy Davidsona (valence hypothesis) omawianej wcześniej, zgodnie z którą negatywne emocje związane są z prawą półkulą a pozytywne z lewą. Hipoteza ta nie była testowana bezpośrednio na psach, ale istnieją pewne pośrednie dowody, które ją wspierają. Tomkins i koledzy (2012) stwierdzili, że psy częściej używające prawej łapy (prawdopodobnie proaktywne, bardziej zachowawcze w działaniach) częściej są w stanie ukończyć program szkolenia psów przewodników (Guide Dog Training Programme). U psów, co pokazują też ostatnie badania, u których występuje wysoki poziom problemowych zachowań związanych z separacją (separation related behaviour (SRP), pojawia się również tendencja do obniżonego nastroju (np. wysoka reaktywność (Mendel i inni 2010). Temat wydaje się być bardzo interesujący i wart dalszych badań i analiz.
Wnioski:
Badania pokazują różną specjalizację dwóch stron psich mózgów. Lewa strona jest dominująca w realizacji rutynowych zachowań i komunikacji wewnątrzgatunkowej, prawa natomiast odgrywa dominującą rolę w analizie pobudzających bodźców i nowości. W konsekwencji staje się jasne, że u psów zachowania związane z dążeniem i wycofaniem wywoływane są odpowiednio przez komplementarną aktywację lewej (zbliżanie) i prawej (wycofanie) półkuli mózgu. Aktualne badania zachowań związanych z lateralizacją stanowią interesujące narzędzie oceny preferencji psów wobec szczególnego rodzaju bodźców lub wyborów: stronność w zbliżaniu się, lewo-prawo stronne nastawienie narządów zmysłów (stronność używania nozdrza w trakcie poznawania zapachu obiektów i ludzi) i asymetria machania ogonem mogą stanowi kluczowe wskazówki dla określenia emocjonalnego stanu zwierzęcia, nawet pomimo braku behawioralnych jego oznak. Zatem połączenie pomiędzy emocjami, procesami poznawczymi i lateralizacją otwiera drzwi nowej drogi pomiaru stanów afektywnych tych zwierząt z dalszymi implikacjami dla ich dobrostanu i efektywnej społecznej komunikacji.
Tłumaczenie: Ewelina Włodarczyk
Red.: Magdalena Grabowska
